Plastidler

Plastidler bitki hücrelerinde ve alglerde bulunan temel görevi besin depolamak olan organellerdir.

Plastidlerin yapısında çeşitli renk maddeleri yani pigmentler bulunur.

Başlangıçta proplastid yapısında olan bu organeller,  hücre ile beraber gelişerek görevine uygun şekil ve renk kazanır.

Proplastidlerden plastidlerin gelişmesi yaklaşık 3 günlük bir süreyi alır.

Yapı ve görevlerine göre plastid çeşitleri üç grupta incelenir.   

Kloroplast  

Klorofil pigmenti taşıdıkları için yeşil renkli plastidlerdir.

Bitkilerin farklı organlarına ait hücrelerde değişik sayıdadır.

Kloroplastlar yapraklarda, genç dallarda, olgunlaşmamış meyve hücrelerinde çok sayıda bulunur.

Klorofil pigmentini sentezleyemeyen bitkilerde albinoluk görülür.

Albinoluk kısmi olabilir,   bu durumda bitki alacalı bir görünüm alır.

Temel görevi Güneş enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürmek olan kloroplast çift katlı zar ile çevrilidir.

İç zarın geçirgenliği tıpkı mitokondride olduğu gibi dış zara göre daha azdır.

Kloroplastın içini dolduran renksiz ara maddeye stroma adı verilir. DNA, RNA, ribozom ve fotosentez enzimleri stromada bulunmaktadır.  

Kloroplastlar kendi enzimlerini sentezleyebilir ve çekirdeğin kontrolünde çoğalabilir.

Kloroplastta iki zardan başka üçüncü bir zar sistemi daha bulunur. 

İçteki bu zar stroma içine gömülü diskleri ya da diğer adıyla tilakoidleri oluşturur. Tilakoidlerin toplam yüzeyi dış zarın yaklaşık 500 katı kadardır.

Tilakoid zarlarında %50 protein, %38 yağ ve %12 pigment ( klorofil ) bulunmaktadır.

Diskler üst üste dizili yapılar ( granum ) şeklinde düzenlenmiştir. Bu yapılar da birbirleriyle bağlantılıdır.  

Fotosentezde güneş ışığını soğuran klorofil,  disklerin zarlarında bulunur.

Kloroplastlar, fotosentezle ışık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürüldüğü ve serbest oksijenin üretildiği organellerdir.

Bu olayın gerçekleşmesi için gereken ATP moleküllerini kendileri üretir ve tüketirler.

Fotosentez, CO₂ ve H₂O gibi inorganik maddelerden güneş enerjisi ve klorofil pigmentinin yardımıyla organik madde üretilmesidir.

Kromoplast

Bitkilerde sarı ( ksantofil ),   turuncu ( karoten ),   kırmızı ( likopen )   renkte olan plastidler kromoplastlardır.

Kromoplastlar yapraklarda,   meyvelerde ve bazı bitkilerin köklerinde bulunur.

Örneğin, havuçta karoten,  domateste likopen,   limonda ksantofil renk maddeleri bulunmaktadır.

Sonbahar mevsiminde yaprakların dökülmeden önce sararmasının nedeni, klorofil pigmentinin yapısının bozulması ve kloroplastların kromoplastlara dönüşmesidir.

Lökoplast

Renksiz plastidlerdir. 

Lökoplastlar uzun süre ışık alırsa yeşil renkli kloroplastlara dönüşebilir.

Bitkinin kök, toprak altı gövdesi ve tohum gibi depo organlarının hücrelerinde bulunur; nişasta, yağ ve protein depo eder.

Örneğin, patates yumrusunda nişasta, baklagil tohumunda protein, ayçiçeği tohumunda yağ depolayan lökoplastlar bulunmaktadır.