Canlılar farklı çevre koşullarında, uyum yetenekleri yani toleransları sayesinde yaşamlarını sürdürebilir. Her canlı türünün çevresel faktörler içinde uyum yeteneğinin minimum ve maksimum tolerans sınırları vardır.
Minimum ve maksimum sınırlar arasında kalan bu boşluğa tolerans (hoşgörü) aralığı denir. Örneğin çok yüksek sıcaklıklarda yaşayan bir arke türü minimum 70°C, optimum 100°C, maksimum 106°C'ta hayatta kalabilir. Bir bakteri türü olan Escherichia coli ise minimum 4°C, optimum 37°C, maksimum 44°C'ta yaşayabilir. Verilen örneklerden de anlaşılacağı gibi bazı canlı türlerinin yaşayabildiği çok yüksek sıcaklıklarda E.coli gibi pek çok canlı türü yaşamlarını sürdüremez.
Bir canlının ortam koşullarındaki değişikliklerden etkilenme oranı, belirli bir koşulun değişken olduğu ortamda yaşam aktivitelerine göre belirlenir. Buna göre canlının değişken ortam koşuluna verdiği tepki bir eğri ile gösterilir. Bu eğriye o canlının performans eğrisi, ( tolerans eğrisi ) adı verilir. Örneğin bir canlının sıcaklık değişkenine göre çizilen performans eğrisi, sıcaklık tolerans eğrisi olarak adlandırılır.
Canlılar dış ortam şartlarında oluşan sıcaklık, ışık, nem, su miktarı gibi değişikliklere göre vücutlarının iç dengesini ( homeostazi ) düzenleyerek hayatta kalmayı başarır.
Bazı canlılar değişen çevre sıcaklığına karşı iç sıcaklıklarını sabit tutmayı başarır. Bu tür canlılara sıcakkanlı ( sabit ısılı ) canlılar denir. Örneğin kuş ve memeli türleri vücut sıcaklıklarını çevre sıcaklığının değişimine karşı sabit tutabilirler.
Çevre sıcaklığındaki değişikliklere karşı vücut sıcaklığını sabit tutamayan canlılara soğukkanlı ( değişken ısılı ) canlılar denir. Örneğin kertenkeleler çevre sıcaklığı değiştiğinde vücut sıcaklıklarını sabit tutamazlar. Bu durumda kertenkelelerin vücut sıcaklığı azalır, metabolizma hızları yavaşlar ve uyuşuklaşır. Çevre sıcaklığı artınca da aktiviteleri belli bir süre artar daha sonra yavaşlar ve dengelenir.
Canlılar dış ortam şartlarında oluşan sıcaklık, ışık, nem, su miktarı gibi değişikliklere göre vücutlarının iç dengesini ( homeostazi ) düzenleyerek hayatta kalmayı başarır.
Bazı canlılar değişen çevre sıcaklığına karşı iç sıcaklıklarını sabit tutmayı başarır. Bu tür canlılara sıcakkanlı ( sabit ısılı ) canlılar denir. Örneğin kuş ve memeli türleri vücut sıcaklıklarını çevre sıcaklığının değişimine karşı sabit tutabilirler.
PDF DOSYASI İÇİN
