Ağız
Sindirim yolunun başlangıç yeridir. Yanaklar, sert ve yumuşak damak ve dudaklar ile çevrili boşluğun içinde dil, küçük dil ve dişler bulunur.
Sindirim enzimlerinin salgılandığı ilk bölümdür.
Yanakların iç yüzeyi keratinleşmemiş çok katlı yassı epitelle örtülüdür.
Dudaklar duyu sinirleri bakımından zengindir. Ancak ter, yağ bezleri ve kıl folikülleri bulundurmaz.
Damağın gerisindeki küçük dil ( uvula ), yutkunma sırasında besinlerin genize kaçmasını önler.
Dil, besinleri karıştırma, çiğnemeye yardımcı olma, yutmaya hazırlama, tat duyusunu ve sıcaklığı algılama, mukus salgılama gibi faaliyetleri yerine getirir.
Ağız içerisinde çiğnenen besinlerin kayganlaştırılması ve ağız duvarının nemlendirilmesine yardım eden tükürük bezleri vardır.
Bu bezlerin salgısı
ü Ağzın temizlenmesini sağlama
ü Besin artıklarının dişlere zarar vermesini önleme
ü Asitliği tamponlayarak diş çürümelerini önleme
ü Tadın alınabilmesi için besinlerin çözünme şartını sağlama
gibi görevleri de yerine getirir.
Yetişkin insanda günlük yaklaşık 1 - 1,5 litre tükürük oluşturulur. Tükürük salgısının miktarı otonom sinir sitemi ile kontrol edilir.
Dişler, besinlerin parçalanmasını ve öğütülmesini sağlayan, alt ve üst çene kemiğinin diş çukurlarına yerleşmiş yapılardır.
İnsanda altıncı aydan itibaren çıkan dişler, süt dişleri ( 20 adet ) adını alır.
6 - 7 yaşlarında dökülmeye başlayan süt dişlerinin yerine kalıcı dişler çıkar.
Yetişkin bir insanda 32 diş vardır.
Bunların 8’i kesici, 4’ü köpek dişi, 8’i küçük azı, 12’si ise büyük azıdır. 3. azı dişleri yirmilik diş veya akıl dişi adını alır.
Her bir dişin taç, boyun ve kök olmak üzere 3 kısmı vardır.
Taç kısmı dışarıdan gözlemlenen kısımdır ve mine tabakası ile kaplıdır.
Mine tabakası vücuttaki en sert yapı olup kalsiyum fosfat ve kalsiyum karbonat kristallerinden oluşmuştur.
Mine tabakasının hemen altında dentin ya da fildişi denen kısım mevcuttur. Bunun hemen altında ise kan damarları ve sinirlerin bulunduğu diş özü yani pulpa yer alır. Pulpa gevşek bağ dokusundan oluşmuştur.
Dişin diş eti ile çevrelenmiş kısmına boyun denir. Diş kökü çene kemiğine gömülü vaziyettedir ve sementum denen ince bir kemik tabaka ile kaplıdır.
Yutak, solunum sistemi ile sindirim sistemini birbirinden ayıran bölümdür. Yaklaşık 13 cm uzunluğundadır.
Östaki borusu açıklıkları, yemek ve soluk boruları yutağa açılır.
Ağızda öğütülen besinleri yemek borusuna iletir.
Yutkunma sırasında epiglottis denen gırtlak kapağı soluk borusunu kapatarak besinlerin buraya kaçmasını önler.
Yemek borusu ( Özofagus )
Yutak ile mide arasında uzanan yaklaşık 25 cm uzunluğunda ve 2 cm çapında kaslı bir borudur.
Bu kısımda mekanik ve kimyasal sindirim olmaz.
Soluk borusunun arka kısmında ilerler.
Yapısı tüm sindirim kanalında olduğu gibi en içte mukoza,ortada halka ve boyuna uzanan düz kas demetleri ve dışta bağ dokudan oluşmuştur.
Kas tabakanın ritmik kasılmaları ile peristaltik hareketler ortaya çıkar.
Yemek borusunun mideye bağlandığı kısımda kaslı bir büzgeç ( sfinkter ) bulunur. Bu yapı mide içeriğinin tekrar yemek borusuna dönmesini engeller.